බල ඝූර්ණ පිළිබද මූලධර්මය භාවිතයෙන් දෙන ලද වස්තුවක බර සෙවීම.

දන්නා භාරයක් දී ඇති විට බල ඝූර්ණ පිළිබද මූලධර්මය භාවිතයෙන් දෙන ලද වස්තුවක බර සෙවීම.

උපකරණ:-
*ඒකාකාර සෘජුකෝණාස්‍ර හරස්කඩක් ඇති දණ්ඩක්. (මීටර් රූලක් වඩා යෝග්‍ය වේ)
*පඩි පෙට්ටිය
*මීටර් රූල
*පිහියා දාරයක්
*නූල් කැබලි
*50g පමණ බර ගල් කැටයක්

ක්‍රමය:-
පිහියා දාරය මත දණ්ඩ සංතුලනය කර සංතුලන රේඛාව පැන්සලකින් එහි ලකුණු කරන්න.50g පඩිය(m) පිහියා දාරයේ සිට 10cm දුරින් (a)  නූල් පොටකින් දණ්ඩේ එල්ලන්න. ගල (M) ද නූල් පො‍ටකින් ගැට ගසා පිහියා දාරයට අනෙත් පැත්තෙන් දණ්ඩෙහි එල්වා සංතුලනය වන තෙක් එහි දුර සකස් කරන්න.(මුලින් දණඩේ ලකුණු කළ සංතුලන රේඛාව හැම විටම පිහියා දාරය මත තැබිය යුතුය.) පිහියා දාරයේ සිට ගල එල්ලා ඇති දුර (b) මනින්න. පඩිය එල්ලා ඇති දුර වරකට 10cm බැගින් වැඩිකර ගල සංතුලනය වන දුර ලබාගන්න.

පිහියා දාරය වටා ඝූර්ණ ගැනීමෙන්,
          mga=Mgb
               a=(M/m)b
               y=mx

b එදිරියෙන් a ප්‍රස්ථාරය සරල රෙඛාවක් නම් ලීවර මූලධර්මය සනාත වේ.

ප්‍රස්ථාරයේ අනුක්‍රමණය ඇසුරින් ගලේ බර නිර්ණය කරන්න.



ලීවර දණ්ඩේ බර සෙවීම:-
ඉහත සදහන් පරීක්ෂණය ස්වල්ප වශයෙන් වෙනස් කිරීමෙන් දණ්ඩේ බරද නිර්ණය කල හැකිය. රූපයට අනුව දණ්ඩේ බර W එහි ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය(G) හරහා ක්‍රියා කරයි. දණ්ඩේ ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය පිහියා දාරයෙන් d දුරකින් පිහිටන සේ තබා පඩිත් ගලත් පෙර සේම සංතුලනය කරන්න. එවිට,
mga=Wd + Mgb
a=(M/m)b + (W/mg)d


*d නියත ලෙස තිබිය දී a ත්b ත් සදහා අගයන් කීපයක් ලබා ගෙන b එදිරියෙන්a ප්‍රස්ථාර ගත කරන්න.
*එවිට ප්‍රස්ථාරයේ අනුක්‍රමණය=M/m
*a අක්ෂය මත අන්තඃඛණ්ඩය=(W/Mg)d
*එම නිසා M හාW සොයා ගත හැකිය.
*M බර නොඑල්ලා m කෙලින්ම සණ්ඩේ බර හා සංතුලනය කිරීමෙන්,
mga=Wd     (m=50g)
* එබැවින් එක් වරට W නිර්ණය කළ හැකිය.

වැදගත්:-
*පිහිදාරයට ලම්බකව මීටර් රූල තිරස්ව සංතුලනය කල යුතුය.
*මීටර් කෝදුවේ ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය පිහි දාරය මත පිහිටන අවස්ථාවේදී මීටර් කෝදුවේ බර ගණනයට ඇතුලත් නොවන අතර දුර මැනීමේ ප්‍රතිශත දෝශයද අඩු වේ.
*පඩිය හා වස්තුව සිහින් නූල් වලින් එල්ලූ ඒවායේ ගුරුත්ව කේන්ද්‍ර නූල් සමග සිරස් රේඛාවේ පිහිටන බැවින් දුරවල් ගැනීමේ ප්‍රතිශත දෝශ අඩු වේ.
*වස්තුවේ ස්කන්ධයට ආසන්න ස්කන්ධයක් පඩියක් භාවිත කිරීමෙන් මීටර් කෝදුවේ කෙලවරවල් දක්වා පාඨාංක ගත හැකිය.මෙවිට දුරවල් ගැනීමේ ප්‍රතිශත දෝශ අඩු වේ, පාඨාංක වැඩි ප්‍රමාණයක් ගත හැකි වන අතර පාඨාංක අතර හොද විසිරීමක් ලබා ගත හැකිය.
*පඩිය හා වස්තුව ඇඹරූ නූල් වලින් එල්ලූ විට ඒවා භ්‍රමණය විය හැකිය. එමනිසා නූල් වෙනුවට සිහින් තන්තු යොදා ගැනීම වඩා යෝග්‍ය වේ.

**ඉහත දක්වා ඇති M වස්තුවේ සාපේක්ෂ ඝනත්වයද  සෙවිය හැකිය.

*ඒ සදහා M වස්තුව ජලය අඩංගු බීකරයක් තුල සම්පූර්ණයෙන් ගිල්වා b අගය වෙනස් නොකර පද්ධතිය දණ්ඩේ ගුරුත්ව කේන්ද්‍රයෙන් සමතුලිත වන අවස්ථාවේදී, m ට පිහි දාරයේ සිට දුර c මැන ගන්න.

M'g-ජලයේ ගිල්ලූ විට දෘශ්‍ය බර නම්,
o වටා ඝූර්ණ ගැනීමෙන්
            mgc=M'gb
             M'g=(c/b)mg -2)
1)න්    Mg=(a/b)mg -3)

වස්තුවේ සා. ඝනත්වය S,
S=(වස්තුවේ බර)
(ජලයේ ගිල්ලූ විට බරෙහි අඩු වීම)
S=(Mg)/(Mg-M'g)
S={(a/b)mg}/{(a/b)mg-(c/b)mg}
S=a/(a-c)
*ඉහත දක්වා ඇති ආකාරයට වස්තුවේ සා.ඝනත්වය සෙවිය හැක්කේ වස්තුව සම්පූර්ණයෙන්ම ජලයේ ගිලෙන්නේ නම් පමණි.

**වස්තුව සම්පූර්ණයෙන්ම ගිලෙන ද්‍රවයකද සා.ඝනත්වය සෙවිය හැක.
*ඒ සදහා M වස්තුව ද්‍රවය අඩංගු බීකරයක් තුල සම්පූර්ණයෙන් ගිල්වා b අගය වෙනස් නොකර පද්ධතිය දණ්ඩේ ගුරුත්ව කේන්ද්‍රයෙන් සමතුලිත වන අවස්ථාවේදී mට පිහි දාරයේ සිට දුර d මැන ගන්න.

M''g-ද්‍රවයේ ගිල්ලූ ‍විට දෘශ්‍ය බර නම්
o වටා ඝූර්ණ ගැනීමෙන්,

mgd=M''gb
M''g=mgd/b -----4)

ද්‍රවයේ සා. ඝනත්වය S',
S'=(ද්‍ර‍වයේ ගිල්ලූ විට බරෙහි අඩු වීම)
     (ජලයේ ගිල්ලූ විට බරෙහි අඩු වීම)
S'=(Mg-M''g)/(Mg-M'g)
S'={(mga/b)-(mgd/b)}/{(mga/b)-(mgc/b)}
S'=(a-d)/(a-c)